Koku Kaybı (Anosmi)

Koku Kaybı (Anosmi) Nedir?

Koku kaybı, kişinin kokuları algılama yeteneğinin azalması ya da tamamen kaybolması durumudur. Kısmi koku kaybı hiposmi, tam kayıp ise anosmi olarak adlandırılır. Koku duyusu, tat alma, iştah, yaşam kalitesi ve hatta güvenlik açısından (gaz kaçağı, yanık vb. durumları fark etmek) büyük önem taşır. Bu nedenle koku kaybı mutlaka ciddiye alınmalı ve değerlendirilmelidir.

Koku Kaybı Neden Olur?

Koku kaybının birçok nedeni olabilir. En sık görülen nedenler şunlardır:

Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları

• Grip, nezle, sinüzit veya diğer viral enfeksiyonlar
• Özellikle COVID-19 ile birlikte ani başlayan koku kaybı sık görülmüştür.

Burun ve Sinüs Hastalıkları

• Alerjik rinit
• Burun polipleri
• Kronik sinüzit
• Burun tıkanıklığına neden olan yapısal problemler (deviasyon gibi)

Sinir Sistemi Kaynaklı Nedenler

• Koku sinirinin zedelenmesi
• Travma sonrası kafa darbeleri
• Parkinson, Alzheimer gibi nörolojik hastalıklar
• Yaşlanma ile sinir hücrelerinde azalma

Toksinlere, Kimyasallara veya Sigara Dumanına Maruz Kalma

• Kimyasal maddeler
• Kronik sigara kullanımı

İlaçlar

• Bazı antibiyotikler
• Antidepresanlar
• Antihistaminikler
• Tiroid ilaçları

Koku kaybı, bu tür ilaçların kullanımında bir yan etki olarak ortaya çıkabilir.

Koku Kaybının Belirtileri Nelerdir?

Koku kaybı bazen yavaş ilerler, bazen ise aniden ortaya çıkar. Görülebilecek belirtiler:

• Kokuları tam veya kısmi algılayamama
• Tat alma duyusunda azalma
• İştahsızlık
• Yiyeceklerden yeterince keyif alamama
• Güvenlik riskleri (Gaz kokusunu alamama gibi)
• Bazı hastalarda koku yanılsamaları (olmayan kokuları hissetme – fantosmi)

Tanı Yöntemleri

Koku kaybının nedenini belirlemek için yapılabilecek değerlendirmeler:

1. Kulak Burun Boğaz Muayenesi

• Burun içinin endoskopik olarak değerlendirilmesi

• Polip, enfeksiyon, tıkanıklıkyapan septum deviasyonu ya da konka hipertrofisi gibi sebeplerin araştırılması

2. Görüntüleme Yöntemleri

• Sinüs tomografisi (BT)

• Beyin MR

3. Koku Testleri

• Koku tanıma ve ayırt etme testleri

• Koku eşiği testleri

Koku Kaybı Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi, altta yatan nedene göre planlanır:

Enfeksiyon veya Alerji Kaynaklı Koku Kaybı

• Burun içi kortizon spreyleri
• Alerji tedavisi
• Enfeksiyon tedavisi
• Burun açıcı ilaçlar (kısa süreli kullanım)

Burun Polipleri veya Tıkanıklık

• İlaçla küçültme tedavileri
• Gerekirse endo skopik sinüs cerrahisi

Nörolojik Nedenlere Bağlı Koku Kaybı

• Nöroloji değerlendirmesi
• Altta yatan hastalığa yönelik tedavi

Koku Rehabilitasyonu (Koku Terapisi)

Kronik koku kayıplarında uygulanan etkili yöntemlerden biridir. Farklı kokularla düzenli koku egzersizleri yapılır. Koku sinirlerinin yeniden uyarılması hedeflenir. Düzenli ve sabırlı uygulandığında başarılı sonuçlar alınabilir.

Koku Kaybı Ne Zaman Ciddiye Alınmalıdır?

Aşağıdaki durumlarda mutlaka bir KBB uzmanına başvurulmalıdır:

• Ani gelişen koku kaybı
• 2–3 haftadan uzun süredir devam ediyorsa
• Baş dönmesi, çift görme, nörolojik bulgular eşlik ediyorsa
• Travma sonrası ortaya çıktıysa
• Tek taraflı koku kaybı (özellikle önemlidir)

Sonuç

Koku kaybı, yaşam kalitesini etkileyen, iştah ve tat alma ile doğrudan ilişkili önemli bir yakınmadır. Nedene yönelik doğru tanı ve zamanında tedavi ile birçok hasta koku duyusunu yeniden kazyanabilir. Kalıcı koku kayıplarında bile doğru tedavilerle olumlu değişiklikler sağlanabilir.